ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್, ಚರಂಡಿ ಸ್ವಚ್ಚಗೊಳಿಸುವವರು 90% ಎಸ್ಸಿ/ಎಸ್ಟಿಗಳೇ…

ನ್ಯೂಡೆಲ್ಲಿ : ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಚರಂಡಿ, ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಮಿಕರಲ್ಲಿ ಶೇ.90ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾರ್ಮಿಕರು ಎಸ್ಸಿ, ಎಸ್ಟಿ ಮತ್ತು ಒಬಿಸಿಗೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ಹೇಳುತ್ತಿವೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತ 29 ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ 3,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಟ್ಟಣ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಸರ್ಕಾರಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಈ ಪ್ರೊಫೈಲ್ ಆಧರಿಸಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, 38,000 ಕಾರ್ಮಿಕರಲ್ಲಿ ಶೇ. 91.9 ರಷ್ಟು SC, ST ಮತ್ತು OBC ವರ್ಗಗಳಿಂದ ಬಂದವರು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.

ಇತ್ತೀಚಿನ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, 68.9 ರಷ್ಟು SCಗಳು, 14.7 ಶೇಕಡಾ OBC ಗಳು, 8.3 ರಷ್ಟು ST ಗಳು ಮತ್ತು ಶೇ. 8 ರಷ್ಟು ಸಾಮಾನ್ಯ ವರ್ಗದವರು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಚರಂಡಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಅವುಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ವೇಳೆ ನೂರಾರು ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ, 2019-2023 ರ ನಡುವೆ ಕನಿಷ್ಠ 377 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ.

ಒಳಚರಂಡಿ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಮಿಕರ (SSWS) ಪ್ರೊಫೈಲ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯವು ತನ್ನ ‘ನಮಸ್ತೆ’ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಯಾಂತ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಈ ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಕೆಲಸದಿಂದ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸರ್ಕಾರವು ‘ನಮಸ್ತೆ’ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿದೆ. 2023-24ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾನುಯಲ್ ಸ್ಕ್ಯಾವೆಂಜರ್‌ಗಳ (ಎಸ್‌ಆರ್‌ಎಂಎಸ್) ಪುನರ್ವಸತಿಗಾಗಿ, ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ವಯಂ-ಉದ್ಯೋಗ ಯೋಜನೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ತಂದಿತು.

‘ನಮಸ್ತೆ’ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಜೊತೆಗೆ, ಒಳಚರಂಡಿ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ಲೀನರ್‌ಗಳು, ವಾಹನ ಚಾಲಕರು, ಸಹಾಯಕರು ಮತ್ತು ಯಂತ್ರ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಮಂದಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ?ಅವರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ತರಬೇತಿ, ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಸಹಾಯಧನ ರಿಯಾಯಿತಿಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸರ್ಕಾರವು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿದೆ.

ಒಂದು ವರ್ಷದ ಹಿಂದೆ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ 3,326 ನಗರ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು (ಅರ್ಬನ್ ಲೋಕಲ್ ಬಾಡಿಸ್) ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿವೆ. ಇವು 38 ಸಾವಿರ ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿವೆ. ಆದರೆ 283 ನಗರ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನಿಜವಾದ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಲ್ಲ (ಶೇಕಡಾ ಶೂನ್ಯ) ಎಂದು ತಿಳುಸಿರುವುದಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ವರದಿ ಹೇಳಿದೆ. ಇನ್ನು 2,364 ಯುಎಲ್‌ಬಿಎಸ್‌ಗಳು ಶೇಕಡಾ 10 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ SSWS ಅನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಎಂದು ವರದಿಗಳು ಹೇಳಿವೆ. ಐದು ಲಕ್ಷ ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಕೇವಲ 100 ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಇದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವಸತಿ ಮತ್ತು ನಗರ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. 2021 ರ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, 4,800 ನಗರ ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂಗಳು ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗ ಪಡೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

ರಾಜ್ಯಗಳ ಪ್ರಯತ್ನ…
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಕೇರಳ ಸೇರಿದಂತೆ 12 ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಪ್ರೊಫೈಲಿಂಗ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿವೆ. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಬಿಹಾರ, ಗುಜರಾತ್, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸೇರಿದಂತೆ 17 ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕಸರತ್ತು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ಮೇಘಾಲಯ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯಗಳು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿಲ್ಲ. ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ತಂದಿರುವ ‘ನಮಸ್ತೆ’ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಈ ರಾಜ್ಯಗಳು ತಮ್ಮ ಡೇಟಾವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ.

ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಕೇರಳದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳು ವಿಶೇಷ ಶಿಬಿರಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸುತ್ತಿವೆ. 2018 ರಲ್ಲಿ, ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು 58,098 ಮ್ಯಾನುಯಲ್ ಸ್ಕ್ಯಾವೆಂಜರ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಆರ್‌ಎಂಎಸ್ (ಸ್ವಯಂ-ಉದ್ಯೋಗ ಸ್ಕ್ಯಾವೆಂಜರ್‌ಗಳ ಪುನರ್ವಸತಿಗಾಗಿ ಸ್ವಯಂ-ಉದ್ಯೋಗ ಯೋಜನೆ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ, ಮ್ಯಾನ್ಯುಯಲ್ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಗುರುತಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿದ್ದವು. 6,500ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೂರುಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಆದರೆ, 58,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 43,797 ಕಾರ್ಮಿಕರು ಶೇ. 97% ರಷ್ಟು ಎಸ್‌ಸಿಗಳೇ ಇದ್ದಾರೆ. ಎಸ್ಟಿ, ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತಿತರರು ಕೇವಲ ಶೇ.1% ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರವೇ ಇದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸರ್ಕಾರದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಹೇಳುತ್ತಿವೆ.

2018ರ ವರೆಗೆ 58,098 ಮ್ಯಾನ್ಯುವಲ್ ಸ್ಕ್ಯಾವೆಂಜರ್‌ಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದವರಿಗೆ ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ರೂ.40 ಸಾವಿರ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಚಿವಾಲಯದ ದಾಖಲೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರಲ್ಲಿ 18,800 ಜನರು ಪರ್ಯಾಯ ಕೌಶಲ್ಯ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು. 2022 ರ ವೇಳೆಗೆ, ಪರ್ಯಾಯ ವ್ಯಾಪಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು SRM ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ 2,051 ಜನರು ಸಬ್ಸಿಡಿ ಸಾಲವನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.